Socjalizacja jednostki to proces jej interakcji ze społeczeństwem, podczas którego jednostka przyswaja doświadczenie społeczne. Człowiek tworzy system wartości, wiedzy, norm zachowania, który pozwala mu realizować swoje cele, skutecznie współdziałać z innymi ludźmi, a co za tym idzie wpływać na społeczeństwo.
Dwustronna natura socjalizacji
Zwykle socjalizacja jest rozumiana jako proces wchodzenia człowieka do społeczeństwa, przyswajania doświadczeń społecznych i kształtowania osobistych orientacji wartości poprzez interakcję z innymi ludźmi. Z tej strony socjalizacja jest ważna dla człowieka, ponieważ pomaga mu poczuć się pełnoprawną osobą, odkryć potencjał przydatnych działań, zrozumieć własne cele i zainteresowania, a ostatecznie poczuć się komfortowo w społeczeństwie.
Drugą stroną socjalizacji jest reprodukcja doświadczeń społecznych przez jednostkę, która następuje dzięki aktywnej aktywności społecznej. Zdobyta wiedza i umiejętności nie pozostają tylko „bagażem”, są przekazywane kolejnym pokoleniom socjalizujących się jednostek. Z tej pozycji socjalizacja jest użyteczna dla społeczeństwa – dzięki niej rozwija się, zdobywając coraz to nowych aktywnych członków.
Główne etapy socjalizacji
Socjalizacja człowieka rozwija się w kilku etapach. Socjalizacja pierwotna ma miejsce w dzieciństwie, kiedy rodzina jest dla dziecka głównym źródłem doświadczeń społecznych. W pierwszej kolejności przyswajane są wartości rodzinne, to dzięki rodzinie jednostka stopniowo wkracza w inne wspólnoty społeczne. Socjalizacja wtórna zachodzi przez resztę życia człowieka i nakłada się na wyniki socjalizacji pierwotnej.
Dzięki socjalizacji wtórnej jednostka zaczyna uważać się za część grupy społecznej: religijnej, politycznej, zawodowej itp. Nawet jeśli ktoś mówi o sobie: „Lubię oglądać piłkę nożną”, „Lubię chodzić do łaźni z przyjaciółmi”, „Gram w gry online” - wskazuje to również na jego udaną socjalizację w różnych grupach społecznych (w tym przypadku w grupach interesu).
Doświadczenie społeczne jest zwykle dla człowieka przydatne i ma wartość praktyczną, ale może też go obciążać. Następnie następuje resocjalizacja – zastępowanie starych postaw i wartości nowymi. Najważniejsze w tym procesie jest, aby osoba wiedziała, na jakich nowych wartościach się skupić, w przeciwnym razie resocjalizacja nie pójdzie najlepiej, co pociągnie za sobą różne naruszenia (prawne i społeczne) ze strony jednostki. Ostatnim krokiem jest desocjalizacja. Proces ten zachodzi od momentu zakończenia aktywności zawodowej (emerytury) do końca życia jednostki. Jego krąg społeczny jest mocno zawężony, a interakcja z innymi członkami społeczeństwa staje się problematyczna.
