Idealizm jest jednym z kierunków rozwoju myśli filozoficznej. Ten przepływ początkowo nie był jednolity. W trakcie kształtowania się poglądów filozoficznych ukształtowały się dwie niezależne gałęzie - idealizm subiektywny i obiektywny. Pierwsi wysuwają na pierwszy plan ludzkie doznania, deklarując, że są źródłem rzeczywistości. A przedstawiciele obiektywnego idealizmu uważali boską zasadę, duchową lub światową świadomość za podstawową zasadę wszystkiego.
Narodziny obiektywnego idealizmu
Przedstawiciele różnych szkół obiektywnego idealizmu wskazywali na różne przyczyny powstania i rozwoju rzeczywistości. Filozofowie religijni umieścili Boga lub boską zasadę w centrum świata. Inni myśliciele zwani światem będą główną przyczyną wszystkiego. Niemiecki filozof Hegel, który najbardziej konsekwentnie i najpełniej rozwinął swoją teorię idealizmu, uważał, że podstawową zasadą rzeczywistości jest duch absolutny.
Początek obiektywnego idealizmu położyli greccy filozofowie Pitagoras i Platon. Oni i ich bezpośredni zwolennicy nie negowali istnienia świata materialnego, ale wierzyli, że przestrzega on zasad i praw świata idealnego. Ogłoszono, że materialna, obiektywna rzeczywistość jest odzwierciedleniem procesów zachodzących we wszechobejmującej sferze ideału. Platon wierzył, że cała różnorodność rzeczy jest generowana przez idealny początek. Przedmioty i formy cielesne są przemijające, powstają i giną. Tylko idea pozostaje niezmienna, wieczna i niezmienna.
Obiektywny idealizm prezentowany jest także w religijno-filozoficznych poglądach starożytnych Indian. Filozofowie Wschodu uważali materię jedynie za zasłonę, pod którą ukryta jest boska zasada. Poglądy te znajdują odzwierciedlenie w żywej i pomysłowej formie w religijnych księgach Indian, w szczególności w Upaniszadach.
Dalszy rozwój obiektywnego idealizmu
Znacznie później koncepcje obiektywnego idealizmu rozwinęli europejscy filozofowie Leibniz, Schelling i Hegel. W szczególności Schelling w swoich pracach opierał się już na danych nauk przyrodniczych, rozważając procesy zachodzące w świecie w dynamice. Ale będąc zwolennikiem obiektywnego idealizmu, filozof dążył do uduchowienia wszelkiej materii.
Wielki niemiecki filozof Hegel wniósł największy wkład nie tylko w rozwój idealizmu, ale także w powstanie metody dialektycznej. Hegel uznał, że duch absolutny, którego filozof umieścił w miejscu Boga, jest nadrzędny w stosunku do materii. Myśliciel przypisał materii drugorzędną rolę, podporządkowując ją idealnym formom bytu.
Stanowisko obiektywnego idealizmu najdobitniej zostało odzwierciedlone w pracach Hegla „Filozofia przyrody” i „Nauka logiki”. Myśliciel wyposaża ducha absolutnego we wszystkie atrybuty boskiej zasady, nadając mu również właściwość nieskończonego rozwoju. Opisując prawa rozwoju ducha, Hegel oparł się na pojęciu sprzeczności, które w jego koncepcji przybrało postać siły napędowej rozwoju idealnej zasady.
